Ukoliko španska vlada lijevog centra usvoji najavljeni Zakon o istorijskom sjećanju pripremljen u cilju suočavanja sa sjećanjem na građanski rat u Španiji tridesetih godina prošlog vijeka, grobnice hrvatskih profašističkih lidera iz Drugog svjetskog rata možda će morati biti izmještene sa sadašnjih poznatih lokacija u Madridu i Valenciji, prenosi BIRN.

Posmrtni ostaci ustaškog lidera Ante Pavelića nalaze se na groblju San Isidro u Madridu, dok su posmrtni ostaci komandanta ustaških koncentracionih logora Vjekoslava Maksa Luburića pokopani na groblju Carcaixent u Valensiji.

Prema predloženom Zakonu o istorijskom sjećanju, biće izbrisana krivična evidencija osoba koje su osuđene zbog suprotstavljanja bivšem fašističkom režimu u Španiji, a organizacije koje čuvaju sjećanje na diktatora Franciska Franka, kao što je Fondacija Francisko Franko, biće zabranjene.

Španski portal Eldiario.es je u ponedjeljak objavio da usvajanje novog zakona može dovesti do izmještanja posmrtnih ostataka Pavelića i Luburića na manje vidljiva mjesta ili u njihovu rodnu zemlju.

Pavelić i Luburić su rođeni u današnjoj Bosni i Hercegovini, koja je u vrijeme Drugog svjetskog rata bila dio Nezavisne Države Hrvatske (NDH).

Razlog za izmještanje njihovih posmrtnih ostataka je to što su njihovi grobovi mjesta za obilježavanje sjećanja desničara, što je pitanje kojim će se novi zakon baviti.

U junu, novi premijer Španije, socijalista Pedro Sančez izjavio je da grobnica bivšeg diktatora Franka treba da bude izmještena iz velikog kompleksa Valle de los Caídos (Dolina palih), koji se nalazi kod Madrida.

U ovom kompleksu, koji je izgradila Frankova vlada, se nalaze posmrtni ostaci oko 34.000 vojnika, pripadnika fašističke falange, i onih na republikanskoj strani, koji su se međusobno borili tokom Španskog građanskog rata.

Novim zakonom je takođe predviđeno formiranje Komisije za istinu, koja bi istraživala zločine koje je počinila država u vrijeme Frankove vladavine.

Tokom devedesetih godina, hrvatski predsjednik Franjo Tuđman je imao ideju da prebaci posmrtne ostatke Pavelića u Hrvatsku, zajedno sa posmrtnim ostacima bivšeg jugoslovenskog predsjednika Josipa Broza Tita, koji je sahranjen u Beogradu, ali je rođen u Kumrovcu u sjevernoj Hrvatskoj.

Pavelić je 1945. godine pobjegao iz Hrvatske i sigurnost je našao u Argentini, gdje je nastavio svoje političke aktivnosti. U njega je, 1957. godine, u Buenos Airesu, pucao srpski emigrant Blagoje Jovović, ali je Pavelić preživio atentat.

On zatim odlazi u prijateljsku Španiju, jer je imao dobre odnose sa Frankovim režimom, gdje je 1959. godine, sa 70 godina starosti, preminuo.

Luburić se 1949. godine također preselio u Frankovu Španiju i živio u Valenciji, gdje je vodio štampariju u kojoj je objavljivao proustaške časopise.

Agenti jugoslovenske Službe državne bezbjednosti infiltrirali su se u njegovu štampariju i 1969. godine ga ubili.

Između 1941. i 1945. godine, Pavelićeva NDH je usvojila rasističke zakone po uzoru na nacističke, na osnovu kojih je progonila Srbe, Jevreje, Rome i hrvatske antifašiste.

Prema zvaničnom poimeničnom spisku, 83.145 žrtava režima stradalo je u glavnom ustaškom koncentracionom logoru u Jasenovcu.

Nakon Frankove smrti, Španija je usvojila amnestiju, poznatu kao “pakt ćutanja”, da bi se spriječilo ponovno otvaranje rana iz građanskog rata. Pristalice ove amnestije su kazale da je ovaj čin olakšao mirni prijelaz Španije u demokratiju.

Međutim, porodice pripadnika republikanske strane koja je izgubila rat, smatraju da je amnestija nepravedno stigmatizovala njihove porodice i na efikasan način odala počast fašističkom naslijeđu.