Prezime je za Srbe uvijek bilo "porodično ime" koje je ukazivalo na porijeklo, pripadnost i drevne pretke.
Ova prezimena su nosile srednjovekovne porodice i vladarske dinastije.
Branković - Srpska vladarska porodica iz 14. i 15. vijeka je imala burnu istoriju. Neki su proglašeni svecima, druge su oslovljavali, uglavnom bez istorijskog pokrića, izdajicama. Najpoznatiji predstavnik ove dinastije je Vuk Branković, učesnik boja na Kosovu, oženjen Marom, kćerkom kneza Lazara i kneginje Milice. Кasnije su nosili titulu despota i bili na tronu srpske države. Vjeruje se da danas nema direktnih potomaka ove loze, ali to nije potvrđeno.
Branivojević - Vlastelinska porodica je u drugoj polovini 13. i prvoj trećini 14. vijeka vladala Humom, a rodonačelnik, vlastelin Branivoje, je od kralja Milutina dobio na upravu Ston i Pelješac. Poslije smrti kralja Milutina, praktično su se otcijepili od kraljevine pa su započeli širenje svojih posjeda.
Balšić - Srednjovjekovna dinastija koja je upravljala Zetom od 1360. do 1421. godine. Poslije smrti cara Dušana Silnog, Balšići postaju gospodari Zete, priznajući samo formalno vlast nasljednika cara Uroša Nejakog.
Vlastimirović - Prva srpska vladarska porodica o kojoj postoje istorijske bilješke je naziv ponijela po rodonačelniku i stvoritelju prve nezavisne srpske države – knezu Vlastimiru. Ponekad se ova porodica naziva i Višeslavići ili Višeslavljevići prema prvom vladaru čije nam je ime poznato – knezu Višeslavu.
Vojinović - Vlastelini koji su igrali vrlo značajnu ulogu na Nemanjićkom dvoru, a pogotovo nakon smrti cara Dušana. Tokom raspada carstva, predstavnici su im bili Vojislav Vojinović i njegov bratanac Nikola Altomanović, najjače velmože tadašnje Srbije.
Vojisavljević - Preko Jovana Vladimira je ova dinastija naslijedila vlast nad Dukljom. Vladali su tim područjem i okolnom regijom, uključujući i Zahumlje, Rašku i Bosnu. Vladavina im je trajala od 1034. do 1186. kada dominaciju nad ovim prostorima preuzimaju Nemanjići.
Vukanović - Srpski vladari Raške od kraja 11. vijeka, nikada se nisu nazivali tako. Istoričari su ovo prezime izvukli iz imena najstarijeg sina župana Stefana Nemanje Vukana.
Dejanović - Dragaši ili Dejanovići su bili srpski vlastelini koji su u drugoj polovini 14. vijeka upravljali prostorom oko tromeđe današnje Srbije, Bugarske i Makedonije. Rodonačelnik je bio sevastokrator Dejan koji je bio oženjen rođenom sestrom cara Dušana.
Jedan od najznačajnajih potomaka ove porodice je bio Konstantin, car Vizantije, koji je povezan sa Dragašima i Nemanjićima po ženskoj liniji. On je svoje posljednje sate proveo boreći se na zidinama Carigrada, pokušavajući da se odupre naletima Osmanlija.
Dinjičić - Ova porodica je upravljala oblašću Jadra u doba kraljevine Bosne. Prvi poznati predstavnik je Dinjica, koji se pojavljuje u povelji kralja Stefana Tvrtka kojom srpski kralj potvrđuje povelje pređašnjih banova Bosne i kraljeva Srbije.
Zlatonosović - Srednjovjekovna porodica je upravljala oblašću Usore u doba kraljevine Bosne. Braća Vlad i Stefan koji su učestvovali u Kosovskom boju 1389. godine. Tom prilikom su obojica zarobljeni od strane Turaka.
Jakšić - Poznata herojska porodica je Mađare zadivila svojom borbom protiv turaka, pa ih je kralj Matija nazvao "stubovima hrišćanstva" i dao im ugarsku plemićku titulu. Poznata porodica je bila najaktivnija u vrijeme srpske despotovine.
Kosače (Hercegović, Kosačić, Vuković, Hranić) - Srpska porodica koja je u doba kraljevine Bosne bila najznačajnija poslije Кotromanića. Prvobitni posjed se nalazio oko Drine i Foče, a kasnije se proširio na Zahumlje, današnju Hercegovinu. Pripadnik ove porodice je Vlatko Vuković, vojskovođa Tvrtka koji je komandovao lijevim krilom srpske vojske u Кosovskom boju.
Кotromanić - Posjedovali su Visoko, Sutjesku, Bobovac, Fojnicu i Кreševo, ali i okolna rudarska naselja. Srpska vladarska dinastija u Bosni je vladala približno od 1250. do 1463. godine. Glavni posjedi su se nalazili u srednjoj Bosni, u dolini rijeke Bosne do Vranduka i u župi Lašvi.
Lazarević - Rodonačelnik Lazarevića je bio Pribac, logotet, a potom peharnik na dvoru cara Dušana. Upravo je tu odrastao njegov sin Lazar Hrebeljanović po kojem ova porodica nosi ime. S obzirom da Lazarevi sinovi, Stefan i Vuk nisu imali nasljednike, ova porodica, vjeruje se, nema direktne potomke.
Mrnjavčević - Vladali su prostorom Makedonije, a najznačajniji su Vukašin i Uglješa, dva brata koja su stradala tokom bitke na Marici. Vukašinov sin, Marko, u narodnoj tradiciji je postao poznat kao najveći srpski junak – Kraljević Marko.
Nemanjić - Vladali su Srbijom više od dva vijeka. Jedanaest vladara se smjenjivalo na tronu, s tim što je dinastija nastavila sa postojanjem, potencijalno, putem ženske linije u drugim dinastijama. Svaki vladar iz dinastije Nemanjića se zvao Stefan, što je u to vrijeme bila više titula nego ime.
Oblačić - Rade Oblačić se smatra rodonačelnikom porodice, ali porijeklo ovog vlastelina nije poznato. Služio je despota Stefana Lazarevića i Đurđa Brankovića.
Poznato je da su imali velike posjede na sjeveru Šumadije.
Pavlović (Jablanović) - U doba kraljevine Bosne, upravljali su istočnim i jugoistočnim dijelovima današnje Bosne i Hercegovine, zvanom tada Zemljom Pavlovića. Najpoznatiji predstavnik i rodonačelnik je bio Pavle Radenović. Sa završetkom osmanlijskog osvajanja kraljevine Bosne, Pavlovići nestaju sa istorijske scene.
Sankovići - Vlastelini srednjovjekovne Bosne su bili gospodari Humske zemlje.
Crnojević (Đurašević, Gojčinović i Kalođerović) - Srpska plemićka porodica iz Crne Gore vladala je Zetom i Crnom Gorom u kontinuitetu do 1498. godine. Poznati su po pribavljanju prve štamparije na ovim prostorima. Današnji Crnojevići jesu potomci ove slavne porodice, prenosi "Telegraf.rs".
