Božićni post kod pravoslavnih Srba počinje svake godine 28. novembra po gregorijanskom kalendaru (15. novembra po starom, julijanskom kalendaru) i traje 40 dana, sve do Božića koji se slavi 7. januara.
Ovaj post je u pravoslavlju poznat kao Četrdesetodnevni post i priprema vjernike za radosni praznik Hristovog rođenja.
Pravila Božićnog posta
Božićni post je strogi post, ali je manje zahtjevan od Velikog (Vaskršnjeg) posta.
Njegova osnovna svrha je duhovno očišćenje i priprema za pričešće, a uzdržavanje od određene hrane ima za cilj disciplinovanje tijela i duha.
Ishrana:
Tokom posta, vjernici izbjegavaju meso, mlijeko, sir, jaja i sve druge proizvode životinjskog porijekla.
Riba i vino dozvoljeni su na praznike i vikendima, osim na Badnji dan kada se posti strogo, uz suvu hranu ili samo vodu.
Srijedom i petkom važe stroža pravila – jede se hrana spremljena na vodi.
Duhovni post:
Važno je izbjegavati svađe, ogovaranja, loše misli i djela. Post nije samo uzdržavanje od hrane, već i od grijeha.
Tokom ovog perioda, pravoslavni hrišćani češće prisustvuju liturgijama, ispovijedaju se i pričešćuju.
Porodično zajedništvo:
Vjernici se trude da više vremena provode sa porodicom, pomažu drugima i njeguju hrišćanske vrijednosti ljubavi, praštanja i solidarnosti.
Narodni običaji i vjerovanja tokom Božićnog posta
U srpskom narodu Božićni post nije samo vjerski čin, već i bogat običajima i vjerovanjima.
Priprema kuće za praznik: Tokom Božićnog posta, domaćice počinju sa spremanjem kuće za Božić. Sve se čisti i priprema kako bi dom bio što uredniji i svečaniji.
Održavanje porodične sloge: Postoji vjerovanje da tokom ovog perioda svađe i nesuglasice u porodici donose lošu sreću za cijelu narednu godinu.
Posna jela: Na srpskim trpezama tokom Božićnog posta obavezno su pasulj, krompir, kiseli kupus, sarma bez mesa, kao i razne pite sa povrćem ili voćem. Pripremaju se i slatkiši poput oraha u medu ili posnih kolača sa suvim voćem.
Simbolika posta
Post je vrijeme kada se čovjek preispituje i pokušava da se duhovno obnovi. Simbolika Božićnog posta ogleda se u pripremi za susret sa Bogom, čime se izražava i radost zbog Hristovog dolaska na svijet. Vjernici se trude da u sebi probude pokajanje i obnovu vjere, kako bi dočekali Božić sa čistim srcem.
Zanimljivosti o Božićnom postu
Djeca i stariji: Djeca, trudnice, bolesni i stariji ljudi nisu obavezni da se pridržavaju svih pravila posta, ali im se savjetuje da se uzdržavaju od loših navika i grijeha.
"Čistota riječi": U nekim krajevima Srbije, vjeruje se da tokom posta posebno treba paziti na govor – ružne riječi i psovke smatraju se velikim grijehom.
Badnji dan: Post se završava Badnjim danom, kada se priprema posna večera sa specijalnim jelima poput prebranca, pečenog krompira i hljeba bez kvasca.
Božićni post je prilika za lično preobraženje i njegovanje ljubavi i zajedništva, podsjećajući na skromnost i pravu vrijednost života.
