Institut za javno zdravlje Srbije "Dr Milan Jovanović Batut" izdao je saopštenje o virusu Zapadnog Nila u Srbiji.
Groznica Zapadnog Nila je virusno oboljenje koje se na čoveka prenosi ubodom zaraženog komarca. Glavni vektor u našem regionu je Culex pipiens, vrsta komarca koja je široko rasprostranjena i prilagođena uslovima preživljavanja u urbanim i ruralnim sredinama u Srbiji.
Svi stanovnici i posjetioci područja u kojima je azbilježena aktivnost virusa izloženi su riziku od infekcije, posebno osobe koje rade ili se rekreativno bave aktivnostima na otvorenom.
Šta je groznica Zapadnog Nila?
Groznica Zapadnog Nila (GZN) je sezonsko oboljenje koje je najviše zastupljeno u periodu najveće aktivnosti vektora – komaraca. Aktivnost virusa Zapadnog Nila se obično dešava tokom ljetnih mjeseci i traje do kasne jeseni.
Imajući u vidu iskustva kako okolnih, tako i Srbije, prvi oboljeli se obično registruju uglavnom u drugoj polovini jula mjeseca, a najveći broj oboljelih osoba se registruje tokom avgusta i septembra mjeseca.
Rezervoari virusa u prirodi su različite vrste ptica, naročito migratorne, u kojima se virus može dugoročno održavati i cirkulisati bez izazivanja bolesti. Komarci se inficiraju hraneći se krvlju zaraženih ptica, a potom mogu prenijeti virus na čovjeka ili druge sisare.
Čovjek i konji predstavljaju tzv. "slijepe" ili terminalne domaćine, što znači da, iako mogu razviti simptome bolesti, u njihovoj krvi se ne stvara dovoljna koncentracija virusa (viremija) koja bi omogućila dalje prenošenje na druge komarce. Zbog toga ne učestvuju u održavanju prirodnog ciklusa virusa.
Simptomi virusa Zapadnog Nila
Infekcija kod ljudi najčešće prolazi asimptomatski ili sa blažim simptomima. Većina osoba (80–90 odsto) inficirana virusom Zapadnog Nila nema nikakve simptome i znakove bolesti. Kod malog procenta zaraženih osoba (10 do 20 odsto) simptomi podsjećaju na oboljenje slično gripu, sa naglom pojavom povišene tjelesne temperature, glavoboljom, bolom u grlu, leđima, mišićima, zglobovima, umorom, blagim prolaznim osipom i limfadenopatijom.
Manje od 1 odsto ili jedna od 150 osoba koje se zaraze razvije težak oblik bolesti koji pogađa centralni nervni sistem, kada dolazi do razvoja encefalitisa (zapaljenje mozga) ili meningitisa (zapaljenje moždanih ovojnica), odnosno neuroinvazivnog oblika bolesti, koji zahtijeva hospitalizaciju.
Ozbiljne forme bolesti mogu se javiti kod osoba svih uzrasta, ali je rizik veći kod osoba starijih od 55 godina - otprilike jedna od 50 inficiranih osoba u ovoj starosnoj grupi razvije teži oblik bolesti.
Povećan rizik kod hroničnih bolesnika
Povećan rizik postoji i kod ljudi sa hroničnim zdravstvenim problemima, koji uključuju karcinom, dijabetes, visok krvni pritisak, oboljenja bubrega itd.
Simptomi neuroinvazivnog oblika bolesti su:
- glavobolja
- ukočen vrat
- stupor (tupost)
- dezorijentisanost
- koma
- tremor
- konvulzije
- slabost mišića
- paraliza.
Oporavak od težeg oblika bolesti može trajati nekoliko nedjelja ili mjeseci. Određene posljedice mogu biti trajne.
Nakon preležane infekcije često dolazi do razvoja dugotrajnih sekvela, kao što su: umor, gubitak pamćenja, teškoće prilikom hodanja, mišićna slabost i depresija. Letalitet je veći kod starijih osoba, naročito kod osoba iznad 75 godina života.
Еpidemiološka situacija GZN na području Еvrope
Groznica Zapadnog Nila (GZN) prisutna je na pojedinim područjima Еvrope još od 60-ih godina prošlog vijeka, a sporadični slučajevi i manje epidemije u humanoj populaciji registrovani su u nekoliko zemalja istočne i južne Еvrope tokom posljednjih 15 godina.
Ovo oboljenje se prvenstveno javlja u ruralnim oblastima, ali u humanoj populaciji je krajem prošlog vijeka registrovano epidemijsko javljanje GZN u urbanim sredinama. Tokom 2010. godine registrovano je naglo povećanje broja oboljelih u humanoj populaciji, kao i pojava ovog oboljenja u nekim zemljama Еvrope gdje ga ranije nije bilo.
Prema posljednjem izvještaju Еvropskog centra za prevenciju i kontrolu bolesti, u 2025. godini do 18. juna, nije prijavljen nijedan slučaj infekcije virusom Zapadnog Nila kod ljudi u Еvropi.
Prevencija infekcije virusom Zapadnog Nila
U cilju smanjenja rizika od zaražavanja virusom Zapadnog Nila, preporučuje se primjena mjera lične zaštite od uboda komaraca i to:
- Upotreba repelenata na otkrivenim delovima tela prilikom boravka na otvorenom
- Nošenje odjeće koja pokriva ruke i noge (dugi rukavi, duge nogavice). Preporučljivo je da odjeća bude komotna, jer komarci mogu da ubodu kroz pripijenu odjeću
- Izbjegavanje boravka na otvorenom u vrijeme perioda najintenzivnije aktivnosti komaraca – u sumrak i u zoru
- Upotreba zaštitne mreže protiv komaraca na prozorima i oko krevet
- Redukcija broja komaraca u zatvorenom prostoru
- Izbjegavanje područja sa velikim brojem insekata i komaraca, kao što su šume i močvare.
- Smanjenje broja komaraca na otvorenom gdje se radi, igra ili boravi, što se postiže isušivanjem izvora stajaće vode. Na taj način smanjuje se broj mjesta na koje komarci mogu da polože svoja jaja. Najmanje jednom nedjeljno treba isprazniti vodu iz saksija za cvijeće, posuda za hranu i vodu za kućne ljubimce, kanti, buradi i limenki. Ukloniti odbačene gume i druge predmete koji mogu da prikupljaju vodu.
- Po mogućstvu boravak u klimatizovanim prostorima, jer je broj insekata u takvim uslovima značajno smanjen.
- U slučaju putovanja u inostranstvo, pogotovo ako se radi o tropskom i subtropskom području, obavezno se pridržavati svih navedenih mjera prevencije
- U slučaju pojave bilo kakvih simptoma koji su kompatibilni sa neuroinazivnim oblikom bolesti, odmah se javiti izabranom ljekaru.
.webp)
