Povratak ruske nuklearne prijetnje i tenzije između velikih sila stvorili su osnovu za rast nuklearnog naoružanja u narednoj deceniji nakon 35 godina smanjenja.
To se navodi u izvještaju Stokholmskog referentnog centra.
Devet nuklearnih sila – Velika Britanija, Kina, Francuska, Indija, Izrael, Sjeverna Koreja, Pakistan, Sjedinjene Države i Rusija – imale su 12.705 nuklearnih bojevih glava početkom 2022. godine, ili 375 manje nego početkom 2021, prema Međunarodnom institutu za istraživanje mira u Stokholmu (SIPRI).
Broj je smanjen sa 70.000 bojevih glava 1986. pošto su Sjedinjene Države i Rusija postepeno smanjivale svoje arsenale izgrađene tokom Hladnog rata. Međutim, čini se da se ovaj period razoružanja bliži kraju i pretnja nuklearne eskalacije je sada na najvišem nivou u periodu poslije Hladnog rata, predviđa SIPRI.
"Uskoro ćemo dostići tačku u kojoj će broj nuklearnog oružja početi da raste, po prvi put od kraja Hladnog rata", rekao je za AFP Met Korda, jedan od autora studije.
"Dakle, idemo na neku vrstu opasnog terena. Nakon minimalnog smanjenja prošle godine, nuklearni arsenali bi trebalo da rastu u narednoj deceniji", kaže SIPRI.
Tokom rata u Ukrajini, ruski predsjednik Vladimir Putin je više puta pominjao upotrebu nuklearnog oružja.
U međuvremenu, nekoliko zemalja, uključujući Kinu i Britaniju, zvanično ili nezvanično modernizuju ili povećavaju svoje arsenale, saopštio je institut.
"Biće veoma teško krenuti ka razoružanju u narednim godinama zbog ovog rata i načina na koji Putin govori o nuklearnom oružju", kaže Korda.
Takve zabrinjavajuće izjave podstiču "druge nuklearno naoružane snage da preispitaju sopstvene nuklearne strategije", rekao je on.
U nuklearnom ratu nema pobjednika
Uprkos činjenici da je zabrana nuklearnog naoružanja stupila na snagu početkom 2021. godine i petogodišnjem produženju američko-ruskog sporazuma "Novi START", situacija se već neko vrijeme pogoršava, navodi SIPRI. Između ostalog, zabrinjava iranski nuklearni program, ali i razvoj sve naprednijih hipersoničnih projektila.
Pad ukupnog broja naoružanja rezultat je smanjenja "starih bojevih glava" SAD i Rusije, navodi SIPRI, ali je broj operativnog naoružanja i dalje "relativno stabilan". Samo Moskva i Vašington posjeduju 90 odsto svjetskog nuklearnog arsenala.
Rusija je i dalje najveća nuklearna sila sa 5.977 bojevihglava početkom 2022, što je 280 manje u odnosu na godinu dana ranije, a te bojeve glave su ili raspoređene ili na zalihama ili ih treba uništiti, saopštio je institut.
Vjeruje se da više od 1.600 ruskih bojevih glava može odmah da bude operativno, navodi SIPRI.
Sjedinjene Države imaju 5.428 bojevih glava, 120 manje nego prošle godine, ali SAD imaju više vojnika od Rusije.
Ukupno, na trećem mjestu je Kina sa 350, zatim Francuska sa 290, Britanija sa 225, Pakistan sa 165 i Indija sa 160 i na kraju Izrael sa 90 bojevih glava. Izrael je jedina od devet zemalja koja zvanično ne priznaje posjedovanje nuklearnog oružja.
Što se tiče Sjeverne Koreje, SIPRI po prvi put navodi da komunistički režim Kim Džong-una sada ima 20 nuklearnih bojevih glava. Vjeruje se da Pjongjang ima dovoljno materijala da ih proizvede oko 50.
Početkom 2022. godine, pet stalnih članica Savjeta bezbjednosti UN, koje su takođe nuklearne sile – Velika Britanija, Kina, Francuska, Rusija i Sjedinjene Države – izdale su saopštenje u kojem se kaže da "u nuklearnom ratu nema pobjednika i da takav rat nikada ne bi trebalo desiti se."
Međutim, ističe SIPRI, ovih pet zemalja "nastavljaju da proširuju ili modernizuju svoje nuklearne arsenale i čini se da značaj nuklearnog oružja u njihovim vojnim strategijama nastavlja da raste".
"Kina značajno povećava svoj nuklearni vojni arsenal, a prema satelitskim snimcima to uključuje izgradnju više od 300 novih raketnih silosa", navodi Institut. Pentagon procenjuje da bi Kina mogla da ima 700 bojevih glava 2027. godine.
Ujedinjeno Kraljevstvo je prošle godine objavilo da će povećati zalihe svih nuklearnih bojevih glava i da više neće javno objavljivati količinu o kojoj je riječ.
