Kvar hidrauličnog sistema doveo je do toga da se stajni trap bombardera Nortrop Gruman B-2 Spirit iskrivi tokom slijetanja, što je izazvalo požar i dovelo do otpisa aviona, utvrdila je komisija za istragu nesreća. Poznat široj javnosti kao bombarder-stelt, B-2 je najskuplji avion ikad proizveden, sa cijenom od preko 2 milijarde dolara po avionu, uključujući cijeli program i naknadne nadogradnje.
U izvještaju koji su prošle nedjelje objavile Američke vazduhoplovne snage (USAF) takođe se navodi da je strukturni defekt stajnog trapa doprinio incidentu, kao i pogrešna odluka komandanta vatrogasne službe da odmah ne upotrebi penu za gašenje požara.
B-2 iz 509. bombarderskog krila na vazduhoplovnoj bazi Vajtman u Misuriju, nazvan „Spirit of Havaji“, poletio je ujutro 10. decembra 2022. godine i kasnije se vratio bez incidenata.
Detalji iz izvještaja
Dok se približavao pisti, pilot je spustio stajni trap. Sva tri zakrilca stajnog trapa su se normalno otvorila, ali su onda „spojnice ventila desnog stajnog trapa otkazale, što je izazvalo brzi gubitak hidraulične tečnosti i pritiska u glavnom sistemu“, navodi se u izvještaju.
Upozorenja su se pojavila u kokpitu, a računar aviona je prešao na rezervni sistem kako bi pokušao da ponovo uspostavi pritisak potreban za izvlačenje desnog stajnog trapa. Međutim, rezervni sistem je takođe počeo da gubi hidrauličnu tečnost i pritisak, pa je računar više puta prebacivao između primarnog i rezervnog sistema, tražeći način da spusti stajni trap.
Pilot je izveo hitno spuštanje desnog stajnog trapa, što je na kraju bilo uspješno. Posada je obavijestila kontrolu leta da imaju vanrednu situaciju zbog hidrauličnog kvara i da moraju da slete. Vatrogasci, hitna pomoć i spasilačke ekipe su odmah aktivirane u bazi.
Točkovi nisu izdržali: Krilom je rastrgao pistu.
Odmah nakon slijetanja, lijevi stajni trap, koji nije bio zaključan pod težinom aviona, popustio je, odnosno izgubio je oslonac. Kada su piloti shvatili da je desni stajni trap uvučen i da avion zanosi ulijevo, komandant je preuzeo kontrolu i snažno povukao kormilo udesno, „stojeći iznad sjedišta i pritiskajući desnu kočnicu što je jače mogao“.
Lijevo krilo aviona vuklo se stotinama metara duž piste, pri čemu je beton cepao vrh krila do tačke pucanja rezervoara za gorivo, što je izazvalo požar. Avion se zaustavio skoro kilometar od mjesta gdje je otkazao stajni trap, ostavljajući za sobom trag zapaljenog goriva. Piloti su bili nepovrijeđeni i napustili su avion bez katapultiranja.
Greška pri gašenju: Voda na gorivu koje gori
Komandant vatrogasne jedinice naredio je da se požar gasi samo vodom, vjerujući da posebnu penu treba koristiti samo kao „posljednje sredstvo“. Tek poslije tri i po minuta dozvolio je upotrebu pene, koja je daleko efikasnija u gašenju zapaljivih tečnosti.
Nakon što je spoljašnji požar djelimično lokalizovan, vatrogasci su se približili avionu i ugasili unutrašnji požar ručnim crijevima za vodu. Međutim, oko trideset minuta nakon slijetanja, rezervoar u lijevom krilu je eksplodirao. To je primoralo posade da ponovo koriste penu.
Deset minuta kasnije, dok su se vatrogasci ponovo približavali, eksplodirao je još jedan rezervoar, snažnija detonacija koja je odbacila dio oklopa aviona širine skoro dva metra i skoro pogodila vatrogasce, navodi se u izvještaju komisije.
Ova druga eksplozija otvorila je put unutrašnjem požaru, omogućavajući vatrogascima da direktno usmjere plamen vodom. Požar je potpuno ugašen oko sat vremena nakon nesreće.
Komisija je utvrdila da je osnovni uzrok kvar u hidrauličnoj spojnici ventila, a da su strukturni defekt glavnog stajnog trapa i kašnjenje u korištenju protivpožarne pene značajno doprinijeli obimu požara i štete.
Pista je popravljena za 27.500 dolara, dok su lijevi stajni trap i krilo pretrpjeli štetu veću od 300 miliona dolara. Ratno vazduhoplovstvo je smatralo popravke neisplativim i avion je povučen iz upotrebe.
Najskuplji avion na svijetu
Nortrop Gruman B-2, strateški stelt bombarder američkog ratnog vazduhoplovstva, prvi put je poletio 1989. godine, a u operativnu upotrebu je ušao 1. januara 1997. godine. Vatreno krštenje doživio je tokom agresije NATO-a na Saveznu Republiku Jugoslaviju tokom operacije „Saveznička snaga“ 1999. godine, a kasnije je učestvovao u operacijama u Avganistanu, Iraku i nekoliko udara na ciljeve u Libiji, uključujući nedavno i na nuklearna postrojenja u Iranu.
Od 21 proizvedenog B-2 aviona, dva su uništena u nesrećama u mirnodopsko vrijeme. „Spirit of Kanzas“ je izgubljen u februaru 2008. godine tokom poletanja sa vazduhoplovne baze Andersen na Guamu, srušivši se zbog tehničkog kvara, a posada se bezbjedno katapultirala. Prema zvaničnim podacima SAD, nijedan B-2 avion nije izgubljen usled neprijateljskih dejstava.
Kada je B-2 ušao u upotrebu 1990-ih, svaki B-2 je koštao oko 1,2 milijarde dolara, što ga je činilo najskupljim avionom ikad proizvedenim. Prilagođeno inflaciji i dodatnim troškovima programa, cijena po jedinici se sada procjenjuje na više od 2 milijarde dolara. U upotrebi je ostalo 19 aviona, a planirano je da budu povučeni iz upotrebe početkom 2030-ih, izvještava Defense News.
(Telegraf)
