Danas su milioni ljudi širom Španije i Portugala ostali bez struje zbog rijetkog atmosferskog fenomena poznatog kao indukovana atmosferska vibracija. Prema portugalskom operateru elektroenergetske mreže RЕN, ekstremne temperaturne promjene u unutrašnjosti Španije izazvale su rijetke oscilacije na visokonaponskim dalekovodima od 400 kV, što je dovelo do poremećaja sinhronizacije u evropskoj elektroenergetskoj mreži.
Šta je indukovana atmosferska vibracija?
Indukovane atmosferske vibracije nastaju kada vetar ili nagle promjene temperature izazovu oscilacije u visokonaponskim vodovima. Ako se frekvencija ovih oscilacija poklapa sa prirodnom frekvencijom provodnika, može doći do rezonancije, što rezultira pojačanim vibracijama. Ove vibracije mogu prouzrokovati mehanička oštećenja ili poremećaje u prenosu električne energije.
Rizici koje velike varijacije atmosferskih temperatura predstavljaju za elektroenergetske sisteme dobro su poznati u industriji, iako se problemi ovih razmjera rijetko javljaju.
„Zbog promjena temperature, parametri provodnika se neznatno mijenjaju“, rekao je Tako Еngelaar, direktor kompanije Neara, koja pruža softverske usluge energetskim kompanijama, dodajući: „Ovo stvara neravnotežu u frekvenciji.“
Georg Zahman, viši saradnik u briselskom analitičkom centru „Brojgel“, rekao je da je sistem pretrpio „kaskadna isključenja elektrana“, uključujući i jedno u Francuskoj, kada je frekvencija mreže pala ispod evropskog standarda od 50 herca.
Posljedice po elektroenergetsku mrežu
Oscilacije su izazvale poremećaje u sinhronizaciji između elektroenergetskih sistema, što je dovelo do kaskadnih kvarova u međusobno povezanoj evropskoj mreži.
Došlo je do nestanka struje u Španiji i Portugalu, a pogođeni su i dijelovi južne Francuske. Javni prevoz i semafori su obustavljeni u Madridu, dok su stanice metroa zatvorene u Lisabonu.
„Nije hakerski napad“
Španske vlasti su isključile mogućnost sajber napada, a vlade obe zemlje su održale krizne sastanke. Stabilizacija mreže može potrajati i do nekoliko dana.
Jedan od najpoznatijih primjera destruktivne rezonancije izazvane atmosferskim uticajima dogodio se 1940. godine u državi Vašington, kada se most Takoma Narouz srušio pod udarima vetra.
Relativno slab vetar izazvao je oscilacije koje su se poklapale sa prirodnom frekvencijom mosta, što je dovelo do progresivnog pojačavanja vibracija i konačnog urušavanja konstrukcije. Incident je kasnije poslužio kao klasičan primjer važnosti uzimanja u obzir aerodinamičkih efekata prilikom projektovanja velikih infrastrukturnih objekata.
(Kurir)
