Prema nepotvrđenim podacima, sudovi u Srbiji izrekli su deset presuda doživotnog zatvora. Pravosnažne su četiri.
Monstruozna ubistva supružnika ili partnera, ubistva i silovanja djece najčešći su zločini zbog kojih su sudije posezale za najstrožom krivičnom sankcijom. Udarna tema u srpskim medijima bili su danima.
Kazna doživotnog zakona u primjeni je od kraja 2019. godine. Rezervisana je za počinioce najtežih ubistava, masovne ubice i ubice trudnica i djece. Ova sankcija moguća je i u slučajevima silovanja koje za posljedicu ima smrt, kao i zbog obljube djeteta.
Oni koji mogu biti doživotno osuđeni moraju imati najmanje 21 godinu. Postoje još neka djela za koja se može dobiti doživotni zatvor - ubistvo predstavnika najviših državnih organa, djela povezana sa promjenom ustavnog uređenja i ratom. Ipak, izmjene su motivisane zločinima ubica djece, pedofila i silovatelja.
A baš to što nema garancije da, odmah poslije izlaska iz zatvora neće ponoviti isto krivično djelo, fondaciji Tijana Jurić bio je motiv da predlože izmjene Krivičnog zakonika koje će osigurati da najteži zločinci doživotno ostanu iza rešetaka i da barem budu sklonjeni s ulica.
Njihovu inicijativu podržalo je više od 160 hiljada ljudi, ona je prerasla u Nacrt zakona 2017, a od 1. decembra 2019. izmjene su ušle u krivični zakon.
Prvu doživotnu kaznu dobio je Ninoslav Jovanović, takozvani „malčanski berberin“, koji je u avgustu 2022. pravosnažno osuđen zbog otmice i silovanja 12.godišnje djevojčice. Višestruki silovatelj, ranije osuđivan, umro je u zatvoru prirodnom smrću.
Ninoslav Jovanović osuđivan je do sada 11 puta za razna krivična djela, od krađa do krivičnih djela protiv polne slobode i ovo nije prvi put da za svoju žrtvu izabere dijete ispod 14 godina.
Dejan Dabović iz Herceg Novog pravosnažno je osuđen zbog ubistva bivše djevojke u Novom Sadu na sred ulice. Odlučeno je da bude izručen Crnoj Gori.
Ovo je inače druga kazna doživotnog zatvora koja je izrečena u Srbiji nakon promene Krivičnog zakonika.
Isto je prošao i Radomir Blagojević, koji je 2020. ubio ženu koju je pratio, polio benzinom i zapalio. Osuđen je i zbog silovanja još jedne žene, a u sudnici se nije pokajao.
Po Krivičnom zakoniku, ne mora svaki počinilac krivičnih djela za koje je predviđena doživotna kazna zatvora da je dobije, pa je tako ona uvijek zaprijećena uz kaznu sa određenim trajanjem.
Izmjene se smatraju pooštravanjem kaznene politike u Srbiji. Smrtna kazna formalno je ukinuta 2002. godine, a zamijenjena je sa 40 godina iza rešetaka.
To je kasnije zamijenjeno kaznom od 30 do 40 godina zatvora, da bi, 2019. nastupile nove izmjene, kojim doživotna kazna mijenja kaznu od 30 do 40 godina. Dio stručne javnosti imalo je primjedbe baš na tu odredbu – maksimum za teška krivična djela sada je 20 godina zatvora, a između toga i doživotnog zatvora nema drugih sankcija.
U Srbiji je postojalo nekoliko inicijativa za uvođenje kazne doživotnog zatvora ali one, do 2019. nisu dobijale zeleno svjetlo. Doživotna kazna zatvora primjenjuje se i u nekim zemljama u regionu ali i u većini članica Еvropske unije poput Francuske, Njemačke, Belgije, Mađarske, Slovačke. Neke od njih takođe nemaju opciju uslovnog otpusta za određena krivična djela.
