Sveti Nikola rođen je u Patari u porodici bogatih roditelja, čiji je imetak nakon njihove smrti razdijelio sirotinji.

Vrlo mlad je postao sveštenik, a zatim i episkop svog rodnog grada. Bio je potpuno posvećen svešteničkom životu i milosrđu i neumorno je radio na širenju i utvrđivanju Hristove vjere.

Mnogo je putovao i najveći broj njegovih čuda, koje je činio za ovozemaljskog života, vezana su za putovanja, naročito za spasavanje moreplovaca iz oluja i magle.

Sahranjen je u sabornoj crkvi u Miru, a kada su Turci u 11. vijeku osvojili taj grad, hrišćani su mošti Svetog Nikole 1096. godine prenijeli u Bari, gdje se nalaze i danas. Nikoljdan je, uz Jovanjdan i Đurđevdan, najčešća slava kod Srba.

Ovom prazniku posebno se raduju djeca, koja uoči Svetog Nikole ostave čizmicu u koju se potajno ostavljaju pokloni. Običaj potajnog ostavljanja poklona vezan je za život Svetog Nikole jer on dobročinstva i milosrđa nikada nije činio javno.

Sveti Nikola slavi se u vrijeme Božićnog posta, pa vjernici pripremaju isključivo ribu i drugu posnu hranu.

Za ovog sveca vezano je najviše običaja, a ovo bi trebalo uraditi večeras

Pravoslavni vjernici sutra slave Svetog Nikolu, najveću porodičnu slavu kod Srba. Za ovog sveca vezuju se različiti običaji, a jedan je posebno zastupljen i vjeruje se da ga treba ispoštovati uoči slave.

Naime, još početkom 20. vijeka u gradskim sredinama u Srbiji ustalio se običaj da se djeca daruju o Svetom Nikoli, pa su uoči praznika ostavljala u prozor dobro očišćene cipele, a ujutro nalazila poklone. Vjerovalo se da ih je Sveti Nikola darivao.

U naseljima Vojvodine, do Drugog svjetskog rata ulicama je išao maskirani lik, ogrnut bundašem, sa šubarom na glavi i bradom od kučine, štapom u jednoj ruci i tkanom torbom o ramenu, te je ulazio u kuće gdje ima djece i darivao ih slatkišima i voćem.

Svetog Nikolaja Čudotvorca narod je još za života proglasio svetiteljem. Bio je milosrdan i skroman, veliki borac za pravdu i istinoljubiv.

Prvi zapisi o episkopu i dobročinitelju porijeklom iz Male Azije, Svetom Nikoli, potiču iz četvrtog vijeka nove ere. Od ovog sveštenog lica, poznatog po humanosti, nastale su mnoge legende i priče o današnjem Deda Mrazu.

Posebno je bio naklonjen djeci, a zabilježeno je da je pomogao trima djevojčicama kako bi ih zaštitio od prostitucije. Legenda kaže da je tri večeri zaredom prolazio pored njihove kuće i kroz prozor ubacivao vrećice sa novcem, ne bi li im poklonio dovoljno novca kako bi preživjele bez prostituisanja. Upravo tako nastao je i običaj koji morate ispoštovati.

Postoje i vjerovanja da na Nikoljdan nerotkinje treba de se mole Svetom Nikoli, a ponegdje je i zabranjeno obavljanje takozvanih ženskih ručnih radova.

Duh pomaganja i darivanja siromašnih, koji je bio smisao i životno opredjeljenje svetog Nikole, pa i sutra treba darivati one koji nemaju i pomoći im. Zato je tradicija da se darivaju orasi, lješnici, jabuke i slatkiši stavljanjem u cipele pokraj kreveta ili u prozore.

Osim što se praznuje kao najveće srpsko krsno ime, Sveti Nikolaj Čudotvorac takođe je esnafska slava, odnosno zaštitnik zanata lađara, splavara, ribara i vodeničara. Zbog toga se još naziva vodena slava, a vjeruje se da ne treba započinjati ni putovanja. Takođe se u narodu smatra da je zaštitnik putnika i sirotinje.