Brestovci iz okoline Dervente i Doboja odnedavno su među rijetkim srpskim rodovima u Posavini koji se mogu pohvaliti time da imaju izrađeno porodično stablo - rodoslov koji seže čak 11 generacija unazad, odnosno do sredine 18. vijeka.
U rodoslovu, koji je izradio magistar geografije Damir Kljajić iz Banjaluke, prikazani su muški članovi Brestovaca, odnosno nosioci prezimena iz sedam sela.
Predstavljen je dizajniranim šematskim prikazom sa ukrasima, ikonama krsnih slava i tumačima podataka rodoslova.
- Svi oni imaju istog pretka i porijeklom su iz derventskog sela Gornja Lupljanica. Raseljavanje Brestovaca iz Gornje Lupljanice započelo je još prije 200 godina, a do Drugog svjetskog rata nastanili su se u selima Ritešić, Gornji Detlak i Donja Lupljanica. Iz Ritešića na Vučijaku su se prvo raselili u Trnjane kod Slavonskog Broda u Hrvatskoj te u vučjačka sela Trnjane i Glogovcu. Iz Trnjana su se raselili u Podnovlje. Danas Brestovci žive u šest sela u okolini Dervente, te u jednom selu u Hrvatskoj, a iz svih tih sela raselili su po cijelom svijetu - kaže za “Glas Srpske” Kljajić.
Autor, čija je majka Mira iz porodice Brestovac, iz Gornje Lupljanice ističe da ovo porodično stablo karakteriše to da su svi podaci potkrijepljeni pisanim izvorima, kao što su osmanski i vakufski defteri (popisi), austrougarska predgruntovnica i gruntovnica, crkveni domovnici i matice te nadgrobni spomenici i druga pisana građa.
Prikupljanje podataka za rodoslov Brestovaca, te za knjigu koja će biti izrađena uskoro, započeto je prije više od dvije decenije.
- Još kao student geografije i istorije, negdje oko 2000. godine, sa bratom Daliborom sam počeo da bilježim podatke o majčinim bližim srodnicima. Potom sam nastavio da prikupljam i podatke o drugim Brestovcima iz sela Gornja Lupljanica. Prvo sam obišao starije ljude i groblje Begov gaj u selu, potom sam sa rođakom Zoranom Brestovcem, oko 2003. godine, pregledao registre matičnih knjiga u Velikoj Sočanici, koje nam je na uvid dao matičar Nedeljko Topalović. Zahvaljujući svešteniku Siniši Maksimoviću iz Dervente, 2006. godine dobio sam na uvid podatke iz crkvenih domovnika iz 1886, 1905, i 1930. godine, a koji se nalaze u parohiji Derventa. Sa svim tim prikupljenim podacima tadašnje porodično stablo imalo je šest generacija, a najstariji preci bili su braća Gojko, rođen 1828. godine i Petar, rođen 1838. godine - ističe Kljajić.
Novi momenat u istraživanju desio se 2011. godine, kada je rođacima Silvanom i Igorom Brestovcem posjetio Brestovce u selu Ritešić, koji su ih pozvali na parastos i ručak povodom uređenja starog spomenika njihovom najstarijem pretku Miki (upokojio se 1863), koji je iz Gornje Lupljanice, u Ritešić doselio u prvoj polovini 19. vijeka.
- Odmah sam počeo da bilježim podatke i o tim Brestovcima te tako porodično stablo počinjem proširivati. Tad se rađa i ideja o okupljanju svih Brestovaca, kako bi se upoznali i družili kao rođaci. Ideja je realizovana 2014. godine, kada je u Gornjoj Lupljanici organizovan prvi “Sabor Brestovaca”, manifestacija koja traje već punih 10 godina - napominje Kljajić.
Potom je, zajedno sa rođakom Dragoljubom Brestovcem, obišao Brestovce u selima Gornji Detlak i Glogovica i Trnjani kod Slavonskog Broda u Hrvatskoj, lično pozvao prezimenjake na prvi “Sabor Brestovaca” te koristio svaku priliku da nastavi sa prikupljanjem podataka i za Brestovce iz drugih sela.
- Narednih godina obišao sam veći broj matičnih ureda, crkvenih parohija (Majevac, Podnovlje, Slavonski Brod) arhive u Slavonskom Brodu i Sarajevu, Gruntovnicu u Doboju i sva seoska groblja, te tako dolazim do većeg broja podataka, za koje i sami Brestovci nisu znali. Stupio sam u kontakt i sa Brestovcima iz Podnovlja i iz Trnjana, te tako porodično stablo počinje sve više da se širi i zaokružuje. Urađena je i jedna DNK analiza za utvrđivanje porijekla roda - kaže Kljajić.
Značajan momenat za istraživanje bio je kada se 2022. godine upoznao sa Kemalom Nurkićem iz Gradačca, trenutno najznačajnijim prevodiocem osmanskih deftera i dokumenata.
- Nurkić mi je donio iz Osmanskog arhiva iz Istanbula u Turskoj i preveo sa arapskog jezika, popis stanovništva osmanskog carstva iz 1850. godine za sela Gornja Lupljanica, Ritešić i Gornji Detlak. Sa tim podacima porodično stablo Brestovaca vraćeno je unazad do prvog poznatog pretka Petra koji je rođen sredinom 18. vijeka i od čija su tri sina - Rade (rođen 1770), Save (rođen 1780) i Jaćima (rođen 1790) potekli svi članovi roda Brestovac koji žive u selima koje sam pomenuo. Radini potomci su odselili u Ritešić, Savini u Gornji Detlak, a od Jaćima, koji je kao najmlađi sin ostao na očevini, potiču Brestovci u Gornjoj Lupljanici. Turski defteri otkrivaju i staro prezime Brestovaca, prezime Gvozdenović - ističe Kljajić.
Nesebičnu materijalnu podršku za istraživanje o Brestovcima, dodaje, pružio je Žarko Brestovac iz Kanade. Veliku podršku izradi rodoslova pružio je i Zoran Brestovac iz Dervente, ali i brojni drugi Brestovci koji su dali značajne podatke.
Dalja istraživanja ovog roda, biće, otkriva, usmjerena na istraživanje prezimena Gvozdarević (ranije Gvozdenović) u selima Donja Lupljanica i Drijen, kao najbližih srodnika Brestovaca. Planirano je i da bude urađen veći broj DNK analiza. Glavne aktivnosti biće na izradi knjige o Brestovcima, u kojoj će se naći, sa pratećim podacima, i ženski članovi ovog roda.
- Mislim da ovo detaljno istraživanje roda Brestovac, može poslužiti kao dobar primjer svima onima koji istražuju svoje korijene, ali i istoričarima i etnolozima, kao primjer kako su nastajali i širili se pojedini rodovi na prostoru Posavine, odnosno sjeverne Bosne – zaključuje Damir Kljajić.
XI generacija (primjer):
Petar (r. 1745) - Jaćim (r. 1780) - Trivun (r. 1810) - Gojko (r. 1827) - Tešan (r. 1849) - Marko (r. 1873) - Dušan (r. 1905) - Bogdan (r. 1927) - Velimir (r. 1951) - Manuel (r. 1975) - Zoran
Porijeklo
Brestovci, prema porodičnom predanju, potiču iz Crne Gore, a iz sela Brestova koje se nalazi u gorovitom Krnjinu u današnjoj opštini Stanari, doseljavaju se u selo Gornju Lupljanicu, odakle se dalje raseljavaju.
Prvi put prezime Brestovac u derventskom kraju pominje se u defteru Gazi Husref begovog vakufa iz 1840. godine, gdje je kao domaćin - poreski obveznik upisan Vid Brestovac iz Gornjeg Detlaka.
Sabor Brestovaca
Sabor Brestovaca je jednodnevna manifestacija koja ima za cilj međusobno upoznavanje i druženje svih Brestovaca i njihovih bližih srodnika. Prvi sabor održan je 2014. godine u Gornjoj Lupljanici u Derventi, a posljednji, osmi, u Glogovici u Doboju, 2023. godine.
Na Saboru se okupi svake godine oko stotinjak prezimenjaka, a manifestacija počinje parastosom za sve upokojene Brestovce, nakog čega se nastavlja adruženje uz ručak i muziku. Do sada sabori su održani po dva puta u mjestima Gornja Lupljanica (2014. i 2018.), Gornji Detlak (2015. i 2019.), Ritešić (2016. i 2022) i Glogovica (2017. i 2023).
Poznati Brestovci
- Mihajlo Brestovac (Ritešić) iz Dervente, trgovac sa početka 20. vijeka;
- Danilo Brestovac (Podnovlje), nadaleko poznati vučijački domaćin iz sredine 20. vijeka;
- Nedeljko Brestovac (Gornja Lupljanica) iz Odžaka, policajac sredinom 20 vijeka;
- Žarko Brestovac (Ritešić) iz Toronta u Kanadi, biznismen, dobrotvor, donator i istaknuti predstavnik srpske dijaspore u Kanadi i dugogodišnji predsjednik Srpske nacionalne akademije u Torontu;
- Dragan Brestovac (Ritešić) iz Banjaluke, pilot aviona;
- Predrag Brestovac (Glogovica) iz Slovenije, maratonac i istaknuti majstor borilačkih vještina;
- Zoran Brestovac (Gornja Lupljanica) iz Banje Luke, pilot Helikopterskog servisa Republike Srpske;
- Jelica Brestovac (Trnjani) iz Šida, srpska glumica;
- Danilo Brestovac (Podnovlje) iz Skoplja, rukometni reprezentativac Makedonije i trener većeg broja klubova i reprezentacija;
- Mladen Brestovac (Trnjani, Hrvatska) iz Zagreba, jedan od najboljih kik-boksera svijeta;
- Branko Brestovac (Gornji Božinci) iz Modriče, odbojkaš;
- Tatjana Brestovac Krecelj (Ritešić), ATV Banjaluka;
- Sergej Brestovac (Glogovica) iz Doboja, pionirski golman Crvene zvijezde;
(Izvor/Foto: Glas Srpske)
