Sveti Nikola je u kalendaru Srpske pravoslavne crkve obilježen crvenim slovom i zbog toga postoji vjerovanje da tog dana ne valja raditi nikakve kućne poslove, usisavati, prati veš, čistiti.
Mnogi ne znaju, ali Sveti Nikola je postao zaštitnik mornara zato što je svoj imetak koristio za otkup zarobljenika. Postoji i vjerovanje da na Svetog Nikolu ne treba nikoga podsjećati na dug niti mu dodatno otežavati položaj zbog toga što je dužnik. Na taj dan treba odnositi poklone onima koji slave Svetog Nikolu. Međutim i svečari koji slave ne smiju svoje goste da puste kući praznih ruku, već im obavezno moraju dati darove prije nego što pođu.
Sveti Nikola, čudotvorac, zaštitinik pomoraca i siromašnih, jedan je od najvoljenijih hrišćanskih svetaca i to ne samo kod pravoslavnih naroda, a sigurno je jedna od slava koju slavi najveći broj Srba. Za Svetog Nikolu se kaže da polovina Srba slavi kao krsnu slavu, a druga polovina ide u goste. Ovaj svetitelj imao je veoma uzbudljivu životnu priču, koja vijekovima fascinira hrišćane.
Dok je na pravoslavnim ikonama prikazan kao visok čovjek u prepoznatljivom crvenom plaštu, sa episkopskom mitrom na glavi i štapom u ruci, kako daruje djecu poklonima iz džaka, Nikola je umro 19. decembra 345. godine.
Sahranjen je u sabornoj crkvi mirlikijske mitropolije, a krajem 11. vijeka njegove mošti prenesene su u Bari, u manastir svetog Jovana Preteče. Osim što se spomen na dan smrti svetog Nikole slavi 19. decembra, odnosno 6. decembra, sveti Nikola se proslavlja i 22. maja odnosno 9.maja, u znak sjećanja na prenos njegovih moštiju u Bari.
Sveti Nikola rođen je u Patari u porodici bogatih roditelja, čiji je imetak nakon njihove smrti razdijelio sirotinji.
Vrlo mlad je postao sveštenik, a zatim i episkop svog rodnog grada. Bio je potpuno posvećen svešteničkom životu i milosrđu i neumorno je radio na širenju i utvrđivanju Hristove vjere.
Mnogo je putovao i najveći broj njegovih čuda, koje je činio za ovozemaljskog života, vezana su za putovanja, naročito za spasavanje moreplovaca iz oluja i magle.
Jedan od mogućih razloga za veliku popularnost Svetog Nikole kod Srba je što pada u vrijeme posta, a za posan ručak se u kući uvijek imalo. Brašno za hljeb, kupus i krompir za ručak, kao i rakija, bili su dovoljni da se ugoste komšije, prijatelji i rodbina.
Još je jedan praktičan razlog za omiljenost Svetog Nikole je što je zimi jedino pogodno vrijeme za slavlja i okupljanja, jer nije bilo poljskih radova.
Legenda o dobročinstvu
Nevjerovatna životna priča Svetog Nikole najuzbudljiviji je dio storije o jednom od najranijih svetitelja. U želji da ostane anoniman, novac nije davao ljudima u ruke, već im je stavljao u džep da bi se iznenadili kada ga nađu.
Ovom prazniku posebno se raduju djeca, koja uoči Svetog Nikole ostave čizmicu u koju se potajno ostavljaju pokloni.
Upravo iz njegovog dobročinstva proistekla je legenda o Svetom Klausu, odnosno o Deda Mrazu koji bi uoči Božića djeci ostavljao poklone u čarapi na ognjištu.
