Delegacija Evropske unije u Crnoj Gori zatražila je od Vlade Crne Gore da što prije ukine šemu ekonomskog državljanstva.

U pismu lidera Delegacije EU Kristine Oane Pope upućenom ministru razvoja EU Jakovu Milatoviću u ponedjeljak, navodi se da žale zbog odluke crnogorske vlade da produži program za još godinu dana.

Vlada je na elektronskoj sjednici 30. decembra prošle godine odlučila da za godinu dana produži program ekonomskog državljanstva, odnosno izdavanja crnogorskih pasoša u zamjenu za ulaganje u neki od razvojnih projekata u oblasti turizma, prerađivačke industrije i poljoprivrede.

Popa u pismu podsjeća da je EU stalno savetovala Crnu Goru da razmotri suspenziju tog programa, a da je to naglašeno u godišnjem izvještaju Evropske komisije, uz preporuku da se program što prije zaustavi.

Evropska komisija je 2019. godine ocijenila da se šeme putem kojih se dobija državljanstvo kvalifikuju kao bezbjednosni rizik zbog moguće infiltracije organizovanog kriminala, pranja novca, utaje poreza i korupcije.

U izvještaju EK se navodi i da se ovakve šeme u zemljama koje nisu članice EU koje imaju bezvizni režim sa EU (kao što je Crna Gora) mogu koristiti za zaobilaženje procedure kraćeg boravka u EU putem viza.

"Rizici po javnu politiku i bezbjednost EU i država članica značajno se povećavaju u odsustvu ranije efektivnih stambenih preduslova i mogu biti osnov za suspenziju ukidanja viza, kao što je nedavno predloženo za Vanuatu", navodi se u pismu.

Podsjeća se da je posebna briga za EU ​​i države članice što ovakve šeme postoje u zemljama koje su kandidati za članstvo ili potencijalni kandidati, jer bi korisnici ovih šema ubuduće mogli da budu građani EU, a Popa navodi primjere postupaka protiv Kipra i Malte koji su imali slične programe.

Na kraju pisma Popa ponavlja poziv Crnoj Gori da što prije obustavi program ekonomskog državljanstva i poziva na punu transparentnost kada su u pitanju stranci koji su već dobili državljanstvo po tom programu.

"Uzimamo u obzir odluku Vlade da se objave imena lica koja su kroz program stekla državljanstvo. Oglas bi trebalo da bude potpun i iscrpan kako bi se omogućio adekvatan nadzor", zaključuje Popa, dodajući da tom prilikom očekuje više informacija od Milatovića.

Najavili ukidanje pa se predomislili

Vlada je u martu prošle godine najavila da neće produžiti trogodišnji program koji je isticao 31. decembra.

Odluka Vlade da produži program podrazumijeva i strože uslove koji podrazumijevaju da neće biti odobravanja novih projekata, dok će svi investitori u roku od mjesec morati da dostave Vladi bankarsku garanciju u vrijednosti od 50 odsto investicija.

Uz to, aplikanti će za državljanstvo, osim 100.000 evra koje su do sada morali da uplate u posebni Fond za razoj nerazvijenih opštine, od sada morati da izdvoje dodatno 100.000 evra i u Fond za inovacije.

U okviru turističkih projekata je oko 2.800 smeštajnih jedinica, koje ako se sve završe povećavaju hotelsku turističku ponudu za oko 13 odsto.

Ukupna vrijednost svih projekata je oko 450 miliona evra i oni treba da dovedu do 2.200 novih radnih mjesta. Protiv produžavanja programa su bili ministri unutrašnjih i spoljnih poslova Sergej Sekulović i Đorđe Radulović.

Izvor je tada rekao da je nastavak programa po njima sporan jer se dovodi u pitanje vizna liberalizacija, a i prethodno je javno iznijet stav da se program završava i sa tim je upoznata i Evropska komisija.

Istraživanje Centra za istraživačko novinarstvo iz avgusta prošle godine je pokazalo da je, iako najavljivan kao velika razvojna šansa, projekat ekonomskog državljanstva sveden na kupoprodaju stanova kojom se nudi da se u EU uđe na zadnja vrata, preko Crne Gore.