Profesor ustavnog prava Mile Dmičić istakao je da se istorijski datumi ne mogu mijenjati sudskim odlukama i da je Dan Republike Srpske - 9. januar uređen zakonom koji je donesen na osnovu referendumom potvrđene volje građana.
Dmičić je naveo da je 9. januar sekularni praznik, da će ostati dan osnivanja i proglašenja Republike Srpske i nakon bilo kakvih, pa i ustavnosudskih odluka, te da će se uvijek obilježavati.
- Niko, pa ni najviši ustavnosudski organi, ne mogu mijenjati društvenu i pravnu istoriju, niti način obilježavanja vjerskih obreda. Ovo zbog toga što je tog dana i slava Sveti Stefan koja, naravno, nije ustavnoljena pravnim aktom - rekao je Dmičić Srni.
On je ukazao da je Zakonom o Danu Republike Srpske sprovedena odluka Ustavnog suda BiH i ničim nije stvorena mogućnost da se njegovim obilježavanjem uspostavi stanje da se bilo ko razlikuje, isključuje, ograničava ili mu se daje prvenstvo.
- Svi narodi imaju prirodno i neotuđivo pravo na samoopredjeljenje, samoorganizovanje i udruživanje, što znači da samostalno odlučuju o svom državnom statusu i nastoje da obezbijede svoj razvoj - naveo je Dmičić.
On je naveo da je, stvarajući na toj osnovi samostalnu i demokratsku državu, Skupština Srpskog naroda u BiH 9. januara 1992. godine donijela Deklaraciju o osnivanju i proglašenju Republike srpskog naroda BiH, a potom je 28. februara 1992. godine donesen Ustav Srpske Republike BiH /Ustav Republike Srpske/.
Dmičić je pojasnio da je na taj način i formalnopravno nastao državnopravni subjekt srpskog i ostalih naroda i građana, s obzirom na to da su već bila tri konstitutivna elementa neophodna za njeno postojanje - teritorija, iako još neomeđena, stanovništvo i organizacija državne vlasti.
- Republika Srpska je prvobitno uspostavljena kao država srpskog naroda i građana koji u njoj žive, u kojoj su svi narodi i građani ravnopravni, jednaki i slobodni i zaštićeni od bilo kog oblika diskriminacije. I tada, kao i ovovremeno, u veoma teškim društvenim, ekonomskim, političkim, vojnim i medijskim uslovima, odvijala se, i još odvija, nakon 32 godine, teška borba Srba za samoopredjeljenje kao biološko, kulturno, političko i državotvorno opstajanje srpskog naroda na svom prostoru - rekao je Dmičić.
Nažalost, kaže Dmičić, Ustavni sud BiH je odlučivao o materiji koja pripada istorijskim, političkim i kulturnim događajima, pravoslavnom crkvenom kalendaru ili percepciji javnosti i medija, kao i interesima nesrpskog naroda.
- To su loše i nedjelotvorne poruke, kojima se ne stvara povjerenje, niti lojalnost prema najvišem pravnom aktu i institucijama koje ga štite. Istovremeno, nije moguće da se ustavnost Dana Republike ocjenjuje sa stanovišta dejtonskog ustava koji nije ni postojao kada je osnovana i proglašena Republika Srpska - 9. januara 1992. godine. Umjesto da se štiti Ustav BiH, preglasavanjem, `kompaktnom sudijskom većinom` bošnjačkih i stranih sudija, ugrožavan je nacionalni i civilizacijski identitet i subjektivitet srpskog naroda - rekao je Dmičić.
On je naveo da sve to ukazuje da postoje anomalije u konstitucionalizaciji Ustavnog suda BiH - apelaciona nadležnost, preglasavanje, učešće stranih državljana, čime je povrijeđeno teritorijalno i personalno načelo izbora sudija stranih državljana, izuzetak ima samo Lihtenštajn.
Prema njegovim riječima, Republika Srpska je pravno i faktički nastala 1992. godine kao izraz volje srpskog naroda u BiH s ciljem da osigura pravo da samostalno odlučuje o svojoj sudbini, političkom, ekonomskom, kulturnom i svakom drugom razvoju, odnosno o svim suštinskim pitanjima važnim za organizovanje i život naroda.
- Prešla je put od samostalne države, što je bila od svog nastanka, do državotvorne jedinice BiH, odnosno entiteta, kako je utvrđeno Dejtonskim mirovnim sporazumom 1995. godine, što je Republika Srpska i danas - podsjetio je Dmičić.
On je istakao da je Srpska stvorena kao potreba za očuvanjem identiteta i državotvornosti srpskog naroda u BiH.
- Srpska je zasnovana na unutrašnjem i međunarodnom pravu, pri čemu se zasnovanost na unutrašnjem pravu zasniva na aktima usvojenim od njenog najvišeg predstavničkog i političkog organa i na volji naroda, a na međunarodnom pravu, na Dejtonskom mirovnom sporazumu, kao međunarodnom ugovoru i Ustavu BiH kao njegovim sastavnim dijelom, poštujući i sprovodeći osnovno načelo međunarodnog prava - sprovoditi, a ne mijenjati u dobroj vjeri - zaključio je Dmičić.
Deveti januar se slavi kao Dan Republike Srpske jer je tog datuma 1992. godine nastala pod prvobitnim nazivom Republika srpskog naroda u BiH.
Srpsku su osnovali srpski poslanici u tadašnjoj Skupštini BiH nakon što su preglasani u ključnim pitanjima o opstanku Jugoslavije, a pripadnici druga dva naroda krenuli u secesiju mimo volje Srba, koji su imali status konstitutivnog naroda.
Naziv Republika srpskog naroda u BiH bio je u upotrebi do 28. februara 1992. godine i proglašenja prvog Ustava, kada je zamijenjen sa Srpska Republika BiH koji je korišten do 12. avgusta 1992. godine, kada je uveden Srpska Republika. Taj naziv septembra 1992. godine zamijenjen je sadašnjim - Republika Srpska.
