Javnost je nedavno potresla vijest o smrti Saše Popovića, osnivača i kreativnog direktora "Grand produkcije", koji je preminuo u 71. godini nakon kratke i teške bolesti.
Prema dostupnim informacijama, uzrok njegove smrti bio je karcinom želuca, koji je otkriven u uznapredovalom stadijumu.
Popović se posljednjih nekoliko mjeseci liječio od raka na poznatoj klinici u Parizu.
Karcinom želuca nastaje usljed složenog procesa u kojem se zdrave ćelije želučane sluzokože postepeno transformišu u maligne. Ovaj proces može trajati godinama i često prolazi nezapaženo, jer u ranim fazama ne izaziva značajne simptome.
Razvoj karcinoma obično počinje hroničnim oštećenjem sluzokože, koje može da bude posljedica različitih faktora, uključujući infekciju bakterijom Helikobakter pilori, dugotrajnu upalu (hronični atrofični gastritis), prisustvo prekanceroznih promjena kao što su intestinalna metaplazija i displazija, ali i genetsku predispoziciju.
Osim toga, ishrana bogata dimljenom, soljenom i prerađenom hranom, kao i dugotrajna izloženost nitritima i nitratima iz konzervisane hrane, može da poveća rizik od nastanka bolesti.
Još jedan važan faktor u razvoju karcinoma želuca je gastroezofagealna refluksna bolest, gorušica, naročito ako dovodi do hroničnog oštećenja donjeg dijela jednjaka i želuca. Dugotrajna upotreba nesteroidnih antiinflamatornih lijekova, aspirina i ibuprofena, takođe, može da ošteti želučanu sluzokožu, stvarajući povoljne uslove za nastanak tumora.
Kod nekih ljudi, karcinom želuca može da bude povezan i sa genetskom predispozicijom. Nasljedni oblik bolesti povezan je sa mutacijama u genu CDX1, koji je odgovoran za proizvodnju proteina važnih za normalno funkcionisanje ćelija. Osobe sa porodičnom istorijom karcinoma želuca ili drugih maligniteta digestivnog trakta mogu da budu u većem riziku.
Proces maligne transformacije najčešće započinje oštećenjem DNK ćelija želudačne sluzokože, što dovodi do njihove nekontrolisane diobe. Vremenom, te ćelije stvaraju tumor koji može da raste i širi se u okolna tkiva, limfne čvorove i udaljene organe. Zbog toga se karcinom želuca često dijagnostikuje tek u uznapredovalim fazama, kada je već došlo do metastaza, a šanse za izlječenje značajno su smanjene.
Nema simptoma
Nedostatak simptoma u ranoj fazi ističe podmuklost ove bolesti. Nekarakteristični simptomi su razlog zbog kojeg ovo ozbiljno oboljenje u početku često prolazi neprimijećeno.
Kasniji simptomi, koji se obično javljaju kada bolest uznapreduje, mogu obuhvatati nagli i neobjašnjiv gubitak težine, žutilo kože i beonjača (žutica), često povraćanje, otežano gutanje, prisustvo krvi u stolici…
Stres kao uzrok raka želuca
Mada uzrok nastanka karcinoma želuca nije u potpunosti razjašnjen, postoje faktori rizika koji mogu da povećaju vjerovatnoću razvoja ove bolesti.
Iako stres sam po sebi nije direktan uzrok karcinoma želuca, sve je više dokaza da hronični stres može da igra značajnu ulogu u njegovom razvoju. Dugotrajna izloženost stresu dovodi do povećanog lučenja hormona kao što su kortizol i adrenalin, koji mogu da utiču na rad digestivnog sistema i oslabe imuni odgovor organizma.
Jedan od mehanizama kroz koji stres može da doprinese razvoju karcinoma želuca, jeste njegov uticaj na želučanu kiselinu. Osobe koje su pod stalnim stresom često pate od povećane kiselosti, što može da dovede do hroničnog gastritisa, oštećenja sluzokože i povećane sklonosti ka infekciji Helikobakterijom.
Pored toga, ljudi koji su pod hroničnim stresom često pribjegavaju nezdravim navikama, kao što su nepravilna ishrana, prekomjerno konzumiranje alkohola, pušenje i uzimanje velike količine kafe, što dodatno oštećuje želučanu mukozu i povećava rizik od tumorskih promjena.
Ishrana bogata dimljenom, soljenom i konzervisanom hranom, takođe, može da doprinese oštećenju sluzokože želuca.
Istraživanja su pokazala da stres može da utiče i na imuni sistem, smanjujući sposobnost organizma da otkrije i eliminiše oštećene ili kancerogene ćelije u ranim fazama.
Iako stres sam po sebi ne može da izazove karcinom, može da stvori povoljne uslove za razvoj maligniteta, naročito u kombinaciji sa drugim faktorima rizika. Upravo zato je važno kontrolisati stres, voditi računa o zdravom načinu života i redovno obavljati preglede, kako bi se potencijalne promejne u želucu otkrile na vrijeme.
Širenje putem krvi i limfe
Dijagnoza karcinoma želuca obično se postavlja putem endoskopije, gdje se uvodi tanka cijev sa kamerom kroz usta do želuca kako bi se vidjele promjene na sluzokoži. Tokom ovog postupka moguće je uzeti biopsiju sumnjivog tkiva radi histopatološke analize.
Dodatne dijagnostičke metode uključuju kompjuterizovanu tomografiju (CT) i magnetnu rezonancu, kojim se može procijeniti proširenosti bolesti i prisustva metastaza.
Karcinom želuca se često širi putem limfnog i krvotoka, a najčešće metastazira u jetru zbog njene bogate vaskularizacije.
Limfni čvorovi, posebno oko želuca, ali i udaljeniji čvorovi poput Sent Virhovog čvora u lijevoj nadključnoj jami, česta su mjesta na kojima metastazira karcinom želuca.
Širenje tumora po trbušnoj duplji i peritoneumu, može da dovede do ascitesa (nagomilavanja tečnosti u trupu).
Na plućima se rjeđe nalaze metastaze karcinoma želuca, ali nije nemoguće širenje hematogenim putem. Metastaze u kostima, takođe, nisu česte, ali se mogu javiti u uznapredovalim stadijumima.
Kod žena, kancer želuca može da metastazira u jajnike, što se naziva Krukenbergov tumor.
Metastaze često znače uznapredovalu bolest sa lošijom prognozom, jer u tim slučajevima liječenje postaje palijativno, fokusirano na ublažavanje simptoma i poboljšanje kvaliteta života.
Metode liječenja
Liječenje karcinoma želuca zavisi od stadijuma bolesti, opšteg zdravstvenog stanja pacijenta i drugih individualnih faktora. U ranim fazama, hirurgija može biti metoda izbora.
Hemioterapija i radioterapija se koriste za smanjenje tumora prije operacije ili za kontrolu simptoma u uznapredovalim stadijumima.
Ciljana terapija i imunoterapija, su nove terapijske opcije, koje djeluju na specifične molekularne mete u tumorskim ćelijama.
Specifične klinike u Parizu, poput Institut Kiri i Gustav Rousy, poznate su po primjeni najnovijih terapija i multidisciplinarnom pristupu liječenju raka želuca. Ove institucije pružaju personalizovane planove liječenja koji kombinuju različite terapijske metode kako bi se postigao najbolji mogući ishod za pacijenta.
Prognoza karcinoma želuca zavisi od stadijuma u trenutku dijagnoze, piše "Politika".
