Izgleda normalno da ljudi spavaju sedam do devet sati, od večeri do jutra. Međutim, da li je uvijek bilo tako? Postoji teorija da su srednjovjekovni ljudi spavali u dva intervala tokom noći.
To je teorija Rodžera Еkirča, istoričara koji se bavi obrascima spavanja. On kaže da je, do modernih vremena, kad nam je vještačko osvjetljenje omogućilo da duže ostanemo budni, većina ljudi odlazila na spavanje otprilike u vreme kad nastupa sumrak. Vrijeme provedeno spavajući bilo je podijeljeno u dve faze, poznate kao prvi san i drugi san.
Obje faze spavanja su trajale otprilike isto vrijeme, a ljudi su se budili malo nakon ponoći prije povratka na odmor. Nisu svi, naravno, spavali po istom obrascu. Što bi kasnije neko otišao na spavanje, kasnije bi se probudio iz prvog sna, ili se uopšte ne bi budio do zore ako ode na spavanje poslije ponoći.
Između dvije faze spavanja, osoba bi bila budna oko sat vremena – dovoljno za molitvu, obično između dva i tri sata poslije ponoći, učenje ili čak seks. Francuski ljekar Loren Žuber (1529-1581) je čak preporučivao da parovi imaju seksualni odnos u tom periodu, pošto je tada zadovoljstvo veće, a učinak bolji.
Medicinske knjige iz 15-18. vijeka često su preporučivale da se tokom prvog sna leži na desnoj strani, zbog bolje probave i spokojnijeg odmora, a da se poslije prvog sna okrene na lijevu stranu, dodaje Еkirč.
Nisu svi spavali u dva intervala. Еkirč navodi neke ljude iz preindustrijskog perioda koji kažu da su spavali tokom čitave noći. Međutim, takođe je pronašao dokaze da su slični obrasci spavanja postojali van Еvrope.
Francuski sveštenik Andre Teve, koji je putovao u Brazil 1555, kaže da su Tupinamba Indijanci jeli kad god bi imali želju, „čak i noću posle prvog sna ustanu da jedu i vrate se na spavanje“. Početkom 19. vijeka, za stanovnike Maskata, prestonice Omana, govorilo se da odlaze na počinak rano, „ležući prije 10 sati, tako da bi prije ponoći njihov prvi san obično bio gotov“.
Ne slažu se svi istoričari sa Еkirčovom teorijom. Fraza prvi i drugi san može se protumačiti na različite načine. To bi mogle biti samo različite faze istog spavanja, a ako bi bilo nekog budnog perioda – bio bi vrlo kratak.
Takođe je primjećeno da su neki ljudi u srednjem vijeku imali različite obrasce spavanja. Djeci je, na primjer, preporučivano da spavaju cijelu noć, devet ili deset sati neprekidno. Međutim, za vrlo malu djecu taj zadatak bi mogao biti nezgodan.
Srednjovekovni monasi su takođe morali da spavaju drugačije. Po pravilu svetog Benedikta, išli bi na spavanje oko sedam sati poslije podne i onda se budili radi molitve oko dva sata ujutru. Dok su druga mohaška pravila dozvoljavala drugi san, benediktinci bi ostajali budni (možda im je bilo dovoljno dremanje tokom dana). Neke monahe je, pak, „demon“ dovodio u iskušenje da ne ustaju iz kreveta.
Srednjovijekovni ljudi su možda imali iste probleme sa spavanjem kao i mi danas, uključujući insomniju, predugo spavanje ili čak mesečarenje.
Zabilježena je priča o jednom plemiću koji je doživio traumatično iskustvo kad je ubio izuzetno velikog medveda u borbi prsa u prsa. Nakon toga bi tokom sna ustajao, uzimao mač i vitlao njime po vazduhu. Kad ne bi našao svoje oružje, pravio bi takvu buku kao da su svi demoni iz pakla s njim. Na kraju su ga supruga i djeca napustili zbog toga.
