U ponedjeljak će se nebo iznad dijela Sjeverne Amerike nakratko zamračiti, kako Mjesec bude prekrivao Sunce tokom potpune solarne eklipse. Mjesec će potpuno prekriti Sunce na maksimalno četiri minute i 28 sekundi duž 185 km široke a 16.000 km duge staze koja prolazi kroz Meksiko, Sjedinjene Države i Kanadu. Van ove putanje, posmatrači će moći da vide djelimično pomračenje Sunca.
Najuzbudljivije astronomsko dešavanje u 2024. pratiće i neki neobični fenomeni.
“Bejlijeve perle”
Jedan od njih su takozvane “Bejlijeve perle”. Kako se Mjesec konačno bude približavao Suncu na nebu, svjetlost će početi da struji preko dolina, planina i kratera na neravnom terenu na ivici lunarnog diska. Ovo će stvoriti “perle” svjetlosti na samoj ivici mjesečevog diska, koje su nazvane po engleskom astronomu Fransisu Bejliju koji je opisao ovaj fenomen 1836.
Ovaj fenomen će se moći vidjeti 8. aprila prije nego što Mjesec potpuno prekrije Sunce i ponovo kad lunarni disk počne da se odvaja od sunčevog.
“Dijamantski prsten”
Ovo se dešava tokom potpunog pomračenja Sunca, svega nekoliko trenutaka prije tačke u kojoj Mjesec potpuno prekrije zvijezdu, što je poznato kao “totalitet”. Ovo je uzrokovano posljednjom svjetlošću Sunca koja struji preko neravnog terena na ivici lunarnog diska.
Tokom potpune solarne eklipse 2024. posmatrači će moći da vide rijedak “dvostruki dijamantski prsten”, kad se dvije istaknute tačke sunčeve svjetlosti pojave na ivici Mjeseca.
Pojava Sunčeve astmosfere
Obično kad posmatramo Sunce njegova atmosfera se ne vidi od svjetlosti koja dolazi od solarne površine fotosfere.
Tokom potpunog pomračenja, međutim, fotoni iz fotosfere su blokirani a dva elementa solarne atmosfere – spoljašnji sloj ili korona i unutrašnji zvan hromosfera – postaju vidljivi.
Otkrivaju se skrivene zvijezde i planete
Neki posmatrači mogu da se fokusiraju i na druga tijela Sunčevog sistema ili zvijezde dalje od Sunca tokom eklipse 8. aprila. Neke od planeta koje bi se mogle pojaviti tokom totaliteta koje bi obično bile skrivene na dnevnom svjetlu, su Venera, oko 15 stepeni zapadno od Sunca, i Jupiter na oko 30 stepeni istočno. Druge planete koje će možda biti vidljive su Saturn i Mars, na 35 i 36 stepeni zapadno od Sunca.
Za one koji prate dešavanje na stazi totaliteta van Meksika i Teksasa, najsjajnija zvijezda iznad Zemlje, Sirijus, biće iznad horizonta i trebalo bi da bude vidljiva na istoku-jugoistoku.
“Rogata kometa”
Kometa, koja se trenutno može vidjeti na noćnom nebu sjeverne hemisfere i koja je dobila nadimak zbog neobične “rogate” aure, posjećuje unutrašnjost Sunčevog sistema svakih 71 godina i biće prilično blizu Sunca kad ga Mjesec zakloni 8. aprila.
Ako bude vidljiva, to bi trebalo da bude između Sunca i Jupitera, ali bliže gasnom džinu.
Neobični svjetlosni efekti
Trakaste sjenke su jedan od najneobičnijih efekata povezanih sa solarnom eklipsom. Ove naizmjenično svijetle i tamne trake široke 2,5-5 cm mogu se ponekad vidjeti na zgradama i tlu na stazi pomračenja.
Prvi put se pojavljuju u vrijeme totaliteta. Vidljive su samo nakratko i ne javljaju se svuda na stazi totaliteta. Kreću se stopom od oko tri metra u sekundi.
Boje izgledaju drugačije
Boje će se mijenjati tokom pomračenja i poznati objekti će dobiti neobične nijanse. Ova prirodna promjena u percepciji boja je uzrokovana fluktuirajućim nivoima svjetlosti koji su posljedica pomračenja Sunca.
Jarke boje, poput crvene i narandžaste, postaće prigušene u odnosu na plavu i zelenu, koje su jasnije pri slabom svjetlu. Brzo tamnjenje Sunca tokom totalne eklipse pojačava ovaj fenomen, koji je nazvan “Purkinjeov pomak”. Crvena i zelena su komplementarne boje, što znači da pojačavaju intenzitet jedna drugoj kad se gledaju zajedno. Nošenje crvene i zelene odjeće tokom solarne eklipse stoga može pomoći da uvećamo našu sposobnost opažanja detalja i kontrasta u uslovima slabog osvjetljenja.
Savijanje svjetlosti
Neki naučnici smatraju da je potpuno pomračenje Sunca prilika da se testira jedna od najrevolucionarnijih ideja Alberta Ajnštajna – opštu teoriju relativnosti, koja ukazuje da masivni objekti iskrivljuju samu strukturu prostora i vremena.
Kad svjetlost prođe ovo iskrivljenje iz pozadinskog izvora i sama je zakrivljena, što je efekat nazvan gravitaciono sočivo. To za rezultat ima da izvori u pozadini mijenjaju poziciju na nebu. Naučnici će 8. aprila imati priliku da posmatraju promjenu pozicije pozadinskih zvijezda uzrokovanu masom naše zvijezde i njenim efektom iskrivljenja na prostor i vrijeme.
Promjene u prirodi
Sunce nije samo izvor svjetlosti za Zemlju, već i glavni izvor toplote, pa će posmatračima eklipse možda iznenada ustrebati jakne.
Fluktuacija temperature tokom pomračenja zavisiće od lokacije sa koje se ono posmatra. Temperature bi tako mogla pasti za svega 2,8 stepeni Celzijusa, ili čak 10. Kako Mjesec prekriva Sunce, možda će se osjetiti i iznenadni pad brzine vjetra, koja će se povratiti sa prolaskom satelita.
Ponašanje životinja
Prigušeno svjetlo usljed pomračenja i “lažni sumrak” mogli bi podstaći oslobađanje hormona povezanih sa ciklusom spavanja i budnosti kod životinja.
Dodatno, pad temperature mogao bi da uzrokuje pad atmosferskog pritiska koji kod životinja znači nadolazak oluje, zbog čega se mogu osjećati anksiozno ili uplašeno. Može se očekivati i poj ptica kao u zoru kad se eklipsa okonča.
Ljudi postaju emotivni
Pomračenje ne uznemiruje samo životinje, već može uticati i na ljude, koje ovakvo dešavanje može emotivno da pogodi, navodi "Space.com".
Naravno, ovakve promjene raspoloženja su privremene.
Koje god pojave da budete pratili tokom potpunog pomračenja Sunca 8. aprila, treba zaštititi oči specijalnim naočarama. Oni koji budu pratili fenomen svojim teleskopima, trebaće i posebne filtere za bezbjedno posmatranje.
