Arheološkim istraživanjem u pećini Crno jezero iznad Ponikava na Pelješcu krajem maja i u prvoj polovini juna otkriveni su vrijedni arheološki nalazi koji ukazuju na to da je pećina tokom milenijuma korištena kao ilirsko svetilište, nekropola i stanište.
Među najzanimljivijim nalazima su, kako su objavili Dubrovački muzeji, minijaturne grčke i lokalne posude korištene u ritualne svrhe, ulomak keramičke glave božanstva, kao i ljudski ostaci iz različitih perioda.
Istraživački tim Arheološkog muzeja Dubrovačkih muzeja predvodio je kustos Domagoj Perkić, a u timu su bili arheolozi Krešimir Grbavac i Paula Knego, kao i restauratorka Sanja Pujo. Spoljni saradnici bili su arheološkinja Karmen Butigan i speleološkinja Nataša Cvitanović iz speleološkog kluba Ursus Spelaeus.
Pećina Crno jezero, duga 238 metara i duboka 94 metra, smještena je ispod velike praistorijske kamene gomile na Ilinom brdu iznad Ponikava. Zbog svog dominantnog položaja, tokom posljednja četiri milenijuma imala je važnu ulogu u životima lokalnih zajednica. Tokom istraživanja otvorene su dvije sonde ukupne površine oko 6 kvadratnih metara, u kojima su otkriveni brojni vrijedni nalazi i nova saznanja.
U bronzanom dobu, uglavnom tokom drugog milenijuma prije nove ere, pećina je služila kao oblik staništa - utočište u periodima konflikata, vremenskih nepogoda ili kao sezonsko prebivalište.
Krajem bronzanog i početkom gvozdenog doba, oko devetog do šestog vijeka prije nove ere, pojedini dijelovi pećine korišteni su kao nekropola, mjesto sahranjivanja pripadnika praistorijske zajednice, o čemu svjedoče ulomci ljudskih kostiju, posebno lobanja pronađenih u kamenoj gomili. U posljednjim vijekovima prvog milenijuma prije nove ere pećina se intenzivno koristila, prije svega njeni ulazni dijelovi, od strane ilirskih zajednica koje su naseljavale ovaj prostor.
"Tada je pećina vjerovatno korištena kao svetilište, slično kao Vilina pećina iznad izvora Omble ili Spila u Nakovani. Naime, u skrivenim i manje pristupačnim dijelovima pećine, kao i na ulazu, pronađeni su tragovi koji upućuju na takvu pretpostavku. Radi se o većem broju minijaturnih posuda, uglavnom grčkih, ali i lokalnih, koje su obično ostavljane u svetilištima kao votivni prilozi, tj. darovi korišteni u okviru određenih religijskih obreda i kultova" ističu arheolozi.
Pronađeni su i drugi ulomci grčkih posuda, najfinijih i najskupljih tog vremena, u pravilu grčkog porijekla, koje su služile za čuvanje vina (amfore) ili njegovo ispijanje (različite vrste čaša).
"Nisu korištene u svakodnevnom životu Ilira, već su bile simbol bogatstva i moći tadašnje lokalne praistorijske zajednice, koja je očigledno imala potrebu da ih koristi u nama nepoznatim ritualima (u kojima je vino sigurno imalo važnu ulogu), ali i da ih ostavi kao poklon bogovima. Posebno je zanimljiv keramički ulomak glave, vjerovatno nekog grčkog božanstva. Sačuvane su samo kovrdže kose, ali svakako je riječ o ulomku koji se tipično nalazi u grčkim i ilirskim svetilištima tog vremena" navode iz Dubrovačkih muzeja.
Posljednja upotreba pećine utvrđena je tek u kasnom srednjem vijeku, tj. u 13. vijeku.
"Tada je, iz nama nepoznatih razloga, jedna ili više osoba položena na površinu u dubljim, izuzetno teško dostupnim dijelovima pećine. Uz te skeletne ostatke nisu pronađeni drugi arheološki nalazi, ali je radiokarbonska analiza pokazala da datiraju upravo iz tog perioda. Prije daljih analiza ne može se sa sigurnošću reći da li su tu namjerno položeni kao pokojnici ili su nesrećnim slučajem zaglavljeni u dubinama pećine iz koje nisu mogli da se izvuku" objasnio je vođa istraživanja Domagoj Perkić.
Iz Dubrovačkih muzeja istakli su da, iako su iskopavanja bila malog obima, rezultati istraživanja značajno doprinose razumevanju kontinuiteta naseljenosti, duhovne prakse i svakodnevnog života na Pelješcu kroz milenijume, prenosi "24Sedam".
